S
P
E
L
E
N
!
DE KRACHT VAN HET INLEVINGSVERMOGEN
VAN HET KIND
Onderzoeksverslag
Chermaine Vermeulen
NDA 4 I 2020 - 2021
Een co-creërende samenwerking met groep 7 van de KBS de Weerijs in het Seeligkwartier I Breda
S A M E N V A T T I N G
A A N L E I D I N G & I N L E I D I N G
O N T W E R P & T E S T
Door mijn stage bij Openkaart ben ik het stadsvernieuwingsproces van het Seeligkwartier gaan volgen. Dit is een ontwerpbureau die zich richt op architectuur, stedenbouw en co-creatie van de leefomgeving. Tijdens dit proces valt het mij op dat er een doelgroep wordt vergeten in het co-creëren: de kinderen uit het gebied. Aan mijn bevinding wordt in eerste instantie geen gehoor gegeven. Daarom ben ik met mijn afstudeerproject zelf een co-creërend proces gestart.
Doel en belang co-creatie
Met mijn afstudeerproject wil ik een brug slaan tussen de wensen van de kinderen, de plannenmakers en de Gemeente Breda. Hierbij wil ik ook het belang van kinderen laten zien in een co-creatie.
Samenwerking met
Kinderen uit het gebied (6-12 jaar), Gemeente Breda en Openkaart.
Ik ben een sociaal betrokken ontwerpster. Ik werk bij voorkeur vanuit probleemvraagstukken in de buurt. Hierin vind ik het interessant om op mijn eigen manier architectuur en participatie te betrekken. Wie weet er tenslotte beter wat er zich afspeelt in de leefomgeving, dan de gebruikers van het gebied zelf? In de toekomst zie ik mezelf dan ook met vergelijkbare projecten werken, waarbij de leefomgeving een hele belangrijke rol en inspiratie blijft vormen.
In de afgelopen jaren heb ik mijn eigen werkmethode gecreëerd. Die is ontstaan uit mijn opgedane ervaringen (fig.1). In mijn procesgang vind ik betrokkenheid, wederzijds vertrouwen en identiteit die steeds belangrijker worden. De tools die ik heb ontwikkeld voor mijn co-creërend proces zijn gebaseerd op het boek Situated Design Methods.
Met alle informatie die ik vergaard heb, ben ik aan de slag gegaan. Ik ben tools gaan ontwikkelen, die inspelen op de behoeftes en verlangens van de kinderen uit de omgeving van het Seeligkwartier. Dit is een spontaan en natuurlijk proces geweest. Daaruit is het onderwerp “spelen” ontstaan. Telkens ben ik met de kinderen op de tools gaan reflecteren om zo de juiste vervolgstappen te nemen.
Daarnaast heb ik onderzoek gedaan naar de verdwijning van speeltuinen in de omgeving van het Seeligkwartier. Hierbij heb ik het belang en de functie van spelen onderzocht. Daaruit is gebleken dat mijn ontdekking een wereldwijd probleem is wat naar Nederland is komen overwaaien. Rutger Bregman, columnist bij de Correspondent schreef vorig jaar het artikel ‘Plan het leven van je kinderen niet te vol. Geef ze ruimte om te spelen’, waarin hij pleit voor het belang van spelen. Spelen is ontzettend belangrijk bij de ontwikkeling van een kind, omdat dit je de pure vrijheid geeft om jouw eigen nieuwsgierigheid te volgen: te ontdekken, te onderzoeken, te proberen en creëren. Kinderen die zelf spelen, denken na. Ze trainen hun fantasie en motivatie, dit is niet onderwijsbaar. Zijn verhaal wordt ondersteund door psycholoog Peter Grey, een van de belangrijkste denkers over spelen onder kinderen.
P O S I T I O NE R I N G & A M B I T I E
A A N P A K O N D E R Z O E K & O P B R E N G S T
Mijn afstudeerontwerp is een “doe het zelf” speelplek. Ik heb dit op meerdere locaties in het gebied rondom het Seeligkwartier fysiek getest. Met mijn ontwerp wil ik een brug slaan tussen de wensen van de kinderen en de Gemeente Breda, en dat is gelukt, nota bene op Nationale Buitenspeeldag!
Ik heb aan Liesbeth van der Lee, afdeling jongerenparticipatie van de Gemeente Breda, laten zien en beleven dat kinderen niet veel nodig hebben om te spelen. Juist door naar mogelijkheden te kijken wat de omgeving je biedt (upcyclen van spullen), ontstaat er een nieuwe manier van spelen. Geef samen een eigenheid aan de spullen met bijvoorbeeld verf, logo’s of een bepalende instructie/functie. De kinderen hebben aan de hand van mijn instructies hierin geholpen. Deze manier van spelen is niet alleen uitdagender, maar het is natuurlijk ook beter voor ons klimaat! Zoals Liesbeth zelf zegt: “De kinderen worden geprikkeld en hun fantasie krijgt de vrije loop. Alles kan, voor jong en oud. Je kunt hiermee als met liedjes het land in! ”
De eigenheid van mijn project zit in de benadering en aanpak van mijn proces. Maar ik heb ook accenten vormgegeven aan de (niet)-bestaande elementen om zo alle elementen een geheel te vormen.
Deze elementen zijn (fig. 2):
- Het logo: dit komt terug in de product emblemen, het iconische “doe het zelf” (verkeers)bord en in de informatieve flyer
- Het kleurenpallet: dit komt overal terug: van stageverslag tot de autobanden
- Het kindvriendelijke: dit komt terug in de flyer en materiaalkeuze
Gemeente Breda
Liesbeth van der Lee vindt dit project heel erg inspirerend. Niet alleen voor de Gemeente Breda, maar ook op landelijk niveau.
Openkaart
Mijn stageadres, partner van de Gemeente Breda vindt mijn onderzoek zo waardevol dat ze dit willen opnemen in de plannen. Dit hebben ze laten weten in een telefoontje.
Kinderen en ouders
De ouders waren ontzettend trots, zowel op de kinderen als op mij. Ze hopen dat de Gemeente Breda hieraan een voorbeeld neemt in de toekomst. Een moeder zei bijvoorbeeld “Het is jou gelukt om de kinderen uit zichzelf naar buiten te krijgen. Het maakt niet uit of ze gaan schilderen, tekenen of spelen. Ze vinden alles leuk. Kan je niet vaker komen?”
O N T V A N G E N R E A C T I E S K O R T E I M P R E S S I E
A A N L E I D I N G & I N L E I D I N G
Welkom!
Mijn naam is Chermaine Vermeulen. Het afstudeeronderwerp waar ik onderzoek naar gedaan heb, en mezelf in interesseer is het co-creatieproces in het Seeligkwartier in Breda. Maar hoe ben ik terecht gekomen bij dit onderwerp? Vanaf juni loop ik stage bij Openkaart. Dit is een ontwerpbureau die zich richt op architectuur, stedenbouw en co-creatie van de leefomgeving. Hier werk ik mee aan het co-creatieproces voor bewoners van dit gebied. Openkaart stuurt dit gehele proces aan, waarbij zij de focus leggen op stadsvernieuwing.
Wie is erbij betrokken, en wat wordt er gedaan?
Openkaart werkt samen met de Gemeente Breda, Bureau Middelkoop, Produced by M&M, De Ontwerpers, Urban Living Lab e.v.a. aan de ontwikkeling van dit gebied. Onder leiding van Openkaart hebben experts, bewoners en de Gemeente Breda de mogelijkheid gekregen om hierin mee te denken tijdens (online) themabijeenkomsten.
Welke rol neem ik in?
Ik heb wijkonderzoek gedaan, waarbij ik de mogelijkheid heb gekregen om bewoners te interviewen en de wijk te observeren. Ik ben aanwezig geweest en assisteer bij alle (online) themabijeenkomsten en activiteiten. Zo heb ik bijvoorbeeld voor Democracity Breda een vloeronderlegger ontworpen. Bij de bijeenkomsten raak ik in gesprek met de gemeente, plannenmakers, maar kom ik ook veel nieuwe informatie over de wijk te weten. Ook zet ik een online Instagram platform op, de Vrienden van Seelig, waarop verhalen uit het gebied worden gedeeld. Ik breid niet alleen mijn netwerk in het Seeligkwartier uit, maar ik betrek mijn stakeholders ook direct in mijn proces.
Wat valt mij gedurende dit co-creatie proces op?
Er wordt door de Gemeente Breda en Openkaart heel mooi gezegd dat iedereen betrokken wordt in dit proces, maar helaas vind ik dit een beetje tegenstrijdig. Bewoners klagen over het feit dat er al jaren niet naar ze geluisterd wordt. Een bewoner zegt zelfs: "De gemeente stuurt telkens een doetje om met ons te komen praten, omdat ze zelf hier niet meer durven te komen. Da's pas laf."
Als ik doorvraag naar de kinderen uit het gebied, dan begint een moeder uit de Gerhardus Majella te lachen. "Kinderen? Die wonen hier zeker, maar daar wordt helemaal niet naar geluisterd! Ze hebben hier een pleintje waarop ze nog kunnen spelen. Zomers kunnen ze er zelfs niet spelen, want zoals je ziet zijn er geen bomen. Er is dus geen schaduw." Welke bijdrage heeft co-creatie dan bij zo'n gebiedsontwikkelingsproces als er geen gehoord en vertrouwen wordt gewekt?
Ik begin mezelf te bevragen. Kinderen zijn toch de toekomst van de stad Breda? Waarom wordt er niet naar ze geluisterd? Wat zijn hun verlangens? Met mijn project wil ik een brug slaan tussen de kinderen van het gebied en de plannenmakers. Dit wil ik zichtbaar maken door kinderen een stem te geven. Daarnaast hoop ik een inspiratiebron te zijn voor andere gemeenten die zich (gaan) bezighouden met co-creërende processen. Alsjeblieft, vergeet de kinderen niet! Vanuit mijn bevindingen zijn mijn onderzoeks- en ontwerpvraag ontstaan.
Onderzoeksvraag
Hoe breng ik de (verhalende) elementen van kinderen in de omgeving?
Ontwerpvraag
Hoe ontwerp ik samen met kinderen in een co-creërend proces hun droomspeelplek?
Deelvragen
- Waar verlangen de kinderen naar in hun woonwijk, en waarom?
- Hoe sla ik een brug tussen de plannenmakers en gebruikers van dit gebied met mijn project?
- Waarom hebben kinderen een speelplek nodig? En, is er in de loop der jaren veel veranderd?
P O S I T I O N E R I N G
Wie is Chermaine?
Chermaine is een sociaal betrokken ontwerpster die graag werkt vanuit probleemvraagstukken in de buurt. Hierbij vindt zij het interessant om architectuur bij mijn vraagstukken op mijn eigen manier te betrekken.
Sociale betrokkenheid in haar eigen buurt
Naast hetgeen wat ik voor mijn studie doe vind ik het ook belangrijk om op lokaal niveau iets voor mijn eigen dorp te kunnen betekenen. Zo heb ik een expositie voor alle dorpsbewoners georganiseerd. En ik zet mezelf vrijwillig in bij de buurtvereniging, waarbij ik zelf ook activiteiten voor de kinderen organiseer.
Evaringen afgelopen jaren : Minor Arts & Humanity - NDA
In jaar twee werk ik aan een integratieproject in mijn dorp. Hier ontdek ik mijn interesse in de mens, maar op dat moment weet ik niet wat dit verder voor mij betekend.
Tijdens mijn minor Arts & Humanity leer ik het belang van persoonlijk contact. Ik leer het nut van veldonderzoek in de Brabantse wijk Woensel met studiegenoten van andere opleidingen. Ik ervaar de positieve kant, maar ook de negatieve kant van samenwerkingen met verschillende opleidingen en instanties. Ik ontdek dat ik graag samenwerk in een multi-disciplinair team, om zo kennis, skills of werkmethodes van elkaar te delen.
In het derde jaar werk ik aan project in een gebied waar stadsvernieuwing plaatsvindt in het Havenkwartier in Breda. De interactie met bewoners begint vorm te krijgen door middel van digitale participatie op het platform Instagram in mijn ontwerp. Ik vind het bijzonder om te zien hoe ik in zo'n proces groei: de combinatie van de aanpak en ideeën bedenken vind ik heel erg interessant om te doen. Om vervolgens samen met bewoners tot een mogelijk ontwerp te komen. Ik merk dat mijn verlangen om echt een fysiek proces met bewoners aan te gaan steeds groter wordt, maar door de Corona valt dit plan in het water.
Beroepsoriëntatie bij OpenKaart en de toekomst
Ik was opzoek naar een plek waar ik architectuur en co-creatie kan combineren. Openkaart is een ontwerpbureau die zich richt op architectuur, stedenbouw en co-creatie van de leefomgeving. Met mijn stage wil ik ontdekken of dit aansluit op mijn ambitie om een Master Architectuur te gaan volgen. Ik merk aan mezelf dat ik het steeds belangrijker vind dat de maatschappij ook een keuzevrijheid en inspraak heeft in het ontwerpproces, hoe groot of klein dit dan is. Bewoners weten vaak wat er echt speelt in de omgeving en ervaren dit dagelijks. Tijdens mijn beroepsoriëntatie leer hier hoe co-creatie processen worden opgezet en doorlopen. Maar nog belangrijker, hoe ontwerp-methodieken een ontzettend belangrijke rol spelen in een ontwerpproces. Ik leer ontwerpen te maken, communiceren, te testen en verbeteren. Ik voel mezelf hierin helemaal thuis en dit is dan ook iets waarmee ik in de toekomst verder wil gaan.
Figuur 1 Chermaine bij haar activiteit met kinderen uit de buurt
V O O R O N D E R Z O E K
Themabijeenkomsten, vlogs en de Gasthuisvelden Magazines 07.20 - nu
FIguur 2 Gasthuisvelden magazine's
Figuur 4 Grote stadsdialoog
Figuur 3
Toelichting
In het voorjaar van 2020 zijn de studenten van het Urban Living Lab en Openkaart in gesprek met Bredanaars. Dit is o.a in de Seeligvlogs vastgelegd, te bekijken op Youtube en op gasthuisvelden.nl In de zomer zijn de meningen samengevoegd tijdens de stadsdialoog, georganiseerd op de projectlocatie in de Teruggave. Tijdens de stadsdialoog is er gesproken over de nieuwe ontwikkeling van het stadspark en de woonbuurt, met iedereen die zich daar betrokken wilt voelen: van (oud) buurtbewoner, tot planoloog. Dit dialoog heeft vier thema's opgeleverd die de doelen en ambities bevatten die er op deze avond aan bod kwamen: plek voor iedereen, Seelig verbonden, leven in/ met de natuur en ruimte voor experiment. De mogelijkheden rondom deze thema's zijn besproken in een voor ieder georganiseerde bijeenkomst.
Observatie
Wat valt mij op tijdens de themabijeenkomsten? Ik merk dat er veel onduidelijk is in het proces tussen bewoners, Openkaart, de Gemeente Breda en externe partijen. Er is veel miscommunicatie. Wat wilt de gemeente met dit gebied? Een plek met internationaal karakter, waar iedereen heen moet komen? Een Spoorpark 2.0, zoals in Tilburg? De bewoners zitten hier totaal niet op te wachten, en dit laten ze ook duidelijk merken. Door de houding die de gemeente inneemt vraag ik mezelf af of er wel gestreefd wordt naar co-creatie, of zijn er al ontwerpen vastgelegd die nu "even" besproken moeten worden? Daarbij valt het mij ook op dat er steevast een "groep" bewoners naar de themabijeenkomsten komt, ook bewoners die helemaal niet woonachtig zijn in dit gebied.
Figuur 5 Seeligvlogs
Het gebouw de Teruggave
Online themabijeenkomst waarbij ervaringen worden gedeeld vanuit experts en bewoners.
Informeren
Mijn waarnemingen neem ik door met stagebegeleider Pieter Graaff en collega Jurrian Arnold, de begeleiders van dit co-creatieproces. Vreemd genoeg geven ze mij helemaal gelijk. Zij geven mij aan dat de bewoners lastig benaderbaar zijn. Ik vraag waarom dit zo is, maar hier krijg ik geen helder antwoord op. Dit zet mij aan het nadenken en ik besluit zelfs een eigen Platform De Vrienden van Seelig op te zetten. Hierover later meer. Ook is het mij weer opgevallen dat de kinderen uit de buurt geen rol spelen in het proces, dit geef ik aan en hier gaan we samen een oplossing voor verzinnen.
Conclusie
Een belangrijke conclusie die ik uit mijn observatie en informatie haal is dat de Gemeente Breda te grote ambities heeft met de externe partijen, zoals Openkaart. Zij moeten eens gaan inzoomen op de juiste betrokkenheid, de plannen en de échte behoefte van de omgeving. Ik vind het eerder een wat teleurstellende houding vanuit de partijen die het co-creërend proces opzetten.
In het Seeligkwartier 06.20
Groep discussie: wat moet waar een plek krijgen? En, waarom?
Aan de hand van een brainstormsessie wordt er nagedacht over de faciliteiten.
Toelichting
Naast de themabijeenkomsten die Openkaart facilliteert, is er ook een activiteit met basisschoolkinderen (groep 7 & 8, 10-13 jaar) geweest. Deze activiteit, genaamd Democracity is een spel waarbij de kinderen vorm mogen geven aan het gebied door middel van speelstukken. Het is super tof om de ideeën van onze "future generation" te horen. Welke faciliteiten moeten er volgens de kinderen komen?
Observatie
Wat valt mij tijdens Democracity Breda? De kinderen zijn ontzettend enthousiast en ze vinden het heel erg leuk om mee te denken. Ik zie dat de kinderen fijn vinden om te beginnen met een brainstormsessie. Het inlevingsvermogen wordt op deze manier in gang gezet. Ook neem ik waar dat de kinderen de conversation pieces in de vorm van een supermarkt, moskee, school of sportzaal leuk vinden. Maar ze vinden het wel lastig om te bedenken waar dat zou moeten komen.
Conclusie en reflectie
Wat ik duidelijk naar voren zie komen is dat kinderen creatieve vrijheid nodig hebben: alleen maar schrijven of over iets nadenken is hierbij niet voldoende. Door de kinderen aan een doelgericht en gekaderd spel te werken wordt de juiste balans voor een goede opbrengst gecreërd. Dit spel sluit goed aan om achter de faciliteiten van een gebied te komen, maar ik zie hierin niet duidelijk het belang van het kind naar voren komen. Een vraag die ik meeneem is, hoe zorg ik ervoor dat in een activiteitsvorm het belang van de kinden uit het gebied centraal komt te staan?
Figuur 6 Seeligvlog Democracity Breda
Vrienden van Seelig
Toelichting
Vrienden van Seelig heb ik conceptueel bedacht. Het is een groeiend Instagramplatform waarop verhalen van de bewoners uit de buurt worden gedeeld. In ruil voor een interview heb ik de bewoner(s) geportretteerd en hun verhaal gedeeld. Maaike van Leeuwen, de andere stagiare, is ook aanwezig geweest bij de interviews. Later ben ik dit profiel gaan inzetten om mijn proces met bewoners te delen.
Observatie
Hoe reageren bewoners op onze komst? Ik kan vertellen, wij waren blij verrast! Lusten jullie een bakje thee, koffie of iets anders dames? Bewoners zijn spontaan en ontvangen je hartelijk. Ze denken graag met je mee en vertellen graag. Ook tijdens online interviews blijft de sfeer gemoedelijk. Er ontstaan vragen bij mij: "Waarom worden wij, zo anders vol vertrouwen ontvangen? Komt dit door onze persoonlijkheid of omdat wij studenten zijn? Of komt dit door onze begrijpbare toegankelijke manier van vragen stellen?
Informeren
IMaaike en ik delen onze waarnemingen met bewoners. Het is namelijk vrij opmerkelijk dat er zo'n groot verschil is in onze manier van ontvangen worden. Tijdens een online interview reageert een bewoner uit Boeimeer het volgende op onze gedachtes: "Ondanks dat ik nu voor de buis met jullie in gesprek ben, heb ik het gevoel dat jullie bij mij in de woonkamer zitten. Het is zo lekker persoonlijk en draagdrempelig. Naast het feit dat jullie oprecht geïntresseerd zijn in hetgeen wat ik jullie aan het vertellen ben, stralen jullie dit ook uit!" Toen wij deze informatie deelden met Pieter was hij in eerste instantie erg verrast.
Conclusie en reflectie
Deze ontdekking vind ik bijzonder en nogal frappant. Ik heb dit nog niet eerder meegemaakt. Hierdoor weet ik ook niet zo goed wat hiermee moet. Ik besluit om al mijn vooronderzoek met elkaar te vergelijken. Ik kom tot de ontdekking dat ik mezelf volop de kinderen te gaan focussen, omdat zij eigenlijk vergeten worden. Daarbij zijn de kinderen uit de buurt minder beïnvloedt door dit gehele proces en hebben zij een hele andere beleving van hun woonomgeving.
Materiaal 10.20
Toelichting
Aan het einde van mijn stageperiode heb ik samen met Maaike en Pieter aan deze maquette gewerkt van het Seeligkwartier.
Observatie
Tijdens het ontwerpproces van deze maquette vraag ik mezelf af hoe ik een belevenis kan creëren met de maquette. Ziet het Seeligkwartier er dan anders uit? Welke invloed heeft materiaal bij de uitwerking van een maquette?
Analyse en reflectie
Tijdens dit materiaalonderzoek leer ik de waarde van een maquette kennen. Doordat de maquette uit gecombineerde materialen ontstaat, zoals vliegtuigtriplex en kurk ontstaat er een hele mooie gelaagdheid. Hierdoor ontstaat ter gelijke tijd een belevenis van het gebied. Zodra we aan de slag gaan met de legoblokjes vind ik die belevenis zichtbaar versterkt worden, doordat ik echt iets plaats in de omgeving. Als ik de maquette op video vastleg, heb ik echt het gevoel dat ik door de straten aan het lopen ben. Het bijzondere aan een maquette vind ik dat je ook op de feiten wordt gedrukt. Zo zie ik bijvoorbeeld in een oogopslag het groenprobleem in de omgeving sterk terugkomen. Het grootste verschil in de belevenis is naar mijn mening de fysieke belevenis: de sfeer die ik fysiek op straat proef kan je nooit 100% terugbrengen in een maquette.
Conclusie stageperiode
Tot hier neem ik jullie mee in mijn bevindingen vanuit mijn stageperiode. Ik heb hier ontzettend veel over de aanpak van een co-creërend proces: hoe ik neutraal en open een gesprek start met bijvoorbeeld buurtbewoners. De ervaringen die ik hierin heb opgedaan hebben mij geïnspireerd om met mijn afstuderen hiermee verder te gaan. In het bijzonder wil ik mijn proces gaan richten op de behoeften van de kinderen in de wijk om zo ook een brug te kunnen slaan met de plannenmakers. Wellicht weet ik hun hiermee te inspireren. Naast de opgedane kennis in co-creatie heb ik ook ontzettend veel over architectuur en stedenbouw geleerd. Als het even kan wil ik architectuur koppelen aan mijn ontwerp om zo al een verbinding te maken met mijn vervolgstudie.
Figuur 7 Samen met Maaike de functionaliteit onderzoeken van legoblokjes
Figuur 8 Chermaine aan het werk
Inspirerende en vergelijkbare ontwerpers
Floor Skrabanja I PLAY!
Wat ik een ontzettend inspirerend vind is hoe Skrabanja in haar ontwerp een speelruimte en tegelijkertijd een bewustwording creëert voor het belang van “spelen” en het verschil tussen “spel”. Een toegankelijke ruimte, die mensen zal uitnodigen om zich deze toe te eigenen. Opgebouwd uit kant-en-klare mades, spreekt het een geruststellende beeldtaal die uitnodigt om de ruimte de jouwe te maken. Ze geeft kinderen de ruimte geven voor hun eigen fantasie, enhoe?
Figuur 9
Bethany the Forest I PLAY!
Wat ik interessant vind aan het project is dat op een toegankelijke ongebruikelijke manier wordt nagedacht over de vormgeving van de ruimte. Zo bouwt met echte materialen en gevonden voorwerpen. Het werk gaat over herhinneringen en dromen die worden gekoppeld aan de ruimte. Voor mijn project vind ik het interessant om te zien hoe zij die vertaalslag van haar behoeftes en ervaringen vastlegt in haar werk. En dat zo doet dat het werk spreekt.
Figuur 10
Studio NeoMam I Untitled
Dit project verscheurt de regels van het ontwerp van kinderkamers - en het is duidelijk dat we allemaal het een en ander kunnen leren van de creatieve ontwerpideeën van kinderen.
Het interessante aan dit project is dat ik dezelfde aanpak heeft. Om dit project op te zetten, heeft het onderzoeksteam de zeven bovengenoemde kinderen geïnstrueerd om hun ‘droomkamer’ te tekenen en vroeg het hun ouders om een korte Q&A met hen te houden om inzicht te krijgen in hun leven en interesses. Ik vind het fascinerend om te zien hoe letterlijk zij hier de kindertekening hebben gebruikt.
Figuur 11
Tante Netty I Supertoll!
Dit project heeft een vergelijkbare aanpak, zoals ik te werk ga: Tante Netty gaat ook echt in gesprek met de wijkbewoners en weten heel erg mooi de balans naar het ontwerp te maken. Daarnaast spreekt het werk uit wat de wijk wilt en met zo'n gedachtegang werk ik ook aan dit project.
Cas Hollman I Anyiplay
Wat ik een ontzettend leerzaam en inspirerend vind is hoe Hollman het dialoog aangaat met kinderen. Door heel laagdrempelig en simpel de kinderen te benaderen komt zij tot een concept die ze zelf verder uitwerkt. Maar in de testfase betrekt zij de kinderen er weer bij om tot een goed speelproduct te komen.
Daniel Buren I Les deux plateaux
Wat ik een aantrekkelijk vind is de uitwerking van het werk van Buren. Zijn werk is kenmerkend door regelmaat en contrasterende strepen. Het werk wordt ook vaak geplaatst in een (gekaderde) architectonische ruimte. Het inspireert mij enorm door de eenvoud en kracht ervan.
Figuur 13
Figuur 12
Shigeruba Architects I Kumamoto Earthquake
De aardbeving in 2016 richtte veel schade in Japan. Het architectenbureau bedacht een prachtig laagdrempelig scheidingssysteem van papieren buizen en stof. Ik wil graag een speelse installatieachtige belevenis creëren om zo aandacht te creëren voor de kinderen.
Aldo van Eyck I De 17 bewaarde speeltuinen
Van Eyck was dé speeltuinontwerper. Hij was de eerste die aandacht gaf aan de behoeften van kinderen en hij speelde hier ook op in. Het interesssante is dat van Eyck speelplekken ook beschouwde als integraal onderdeel van de ontweropopgave. Hij wordt voor mijn (ontwerp)onderzoek heel erg belangrijk om te ontdekken wat de ideale uitwerkingsvorm is.
Figuur 15
Figuur 14
Figuur 16
Toelichting
Door het vele onderzoeken heb ik mezelf nog minder gefocust op het concept en ontwerp. Ik heb mezelf uitgedaagd om naar verschillende projecten te kijken ter inspiratie voor mijn eigen project: van een maatschappelijke, speelse uitwerking, tot installatie of combinatie ervan. Dit zijn een selectie bronnen, die ik mijn theoretisch kader goed vind vormen.
Welke kant denk ik hiermee op te gaan?
Ik zie nu als uiteindelijke vorm een speelse installatieachtige belevenis die aandacht creëert voor de kinderen uit de wijk. Hoe ik tot dit idee ben gekomen wordt hieronder aan de hand van de tools verder toegelicht.
S P E L , S P E L E N, S P E E L T U I N
Het nut van spelen en de verdwijning van speeltuinen
Nieuwe speeltuin Speelkwartierke in het Chasse. Naam is gekomen door een wedstrijd - 2011
Nieuwe speelpleintjes in Gerhardus Majella
- 2011
De gesloten speeltuin in het Chasse
- 2011
Opening speeltuin Haagpoort - 1976
Nieuwe speeltuin in Boeimeer
- 2003
Toelichting
Uit mijn vooronderzoek komt vrij snel naar voren dat ik met de kinderen uit het Seeligkwartier wil werken, omdat hun stem onderbelicht is. Ik denk dat het perspectief van de kinderen heel waardevol kan zijn voor de plannenmakers.
Tijdens een brainstormsessie met de kinderen van basisschool KBS de Weerijs en buurtkinderen kom ik tot de ontdekking dat iedereen een schommel, een fiets, een skatebaan of verstopplek tekent. Als ik hiernaar doorvraagt geven de kinderen, maar ook de ouders aan dat er nauwelijks een speelplek is. Ik ben hierin een onderzoek gestart.
Naast het feit dat ik hierin wijkonderzoek heb gedaan, ben ik ook online opzoek gegaan naar de verdwijning van speeltuinen. Gebeurt dit alleen in Nederland of spreken we van een groter probleem? Zo kwam ik een zeer interessant artikel van Rutger Bregman, columnist bij de Correspondent tegen. Hij pleit voor utopische ideeën. Zo schreef hij vorig jaar een zeer interessant artikel 'Plan het leven van je kinderen niet te vol. Geef ze ruimte om te spelen.' Wat is het nut van spelen, en is er een groter (wereldwijd) probleem?
Vanaf de jaren '70 is er een wereldwijd probleem naar Nederland komen overwaaien. De vrijheid van kinderen wordt ingeperkt door de bezigheden van volwassenen: huiswerk, sport, muziek, toneel, bijles - en het lijkt niet op te houden. De druk om te moeten presteren wordt alleen maar verhoogd. De tijd om te spelen neemt af: speeltuinen verdwijnen omdat niemand er gebruik van maakt. Dit zie je in de wijken rondom het Seeligkwartier ook gebeuren.
Niet alleen sociologen, maar ook psychologen waarschuwen voor een zwakke 'internal locus of control', het gevoel dat je leven wordt bepaald door anderen. Maar waarom is spelen zo belangrijk? Spelen is ontzettend belangrijk bij de ontwikkeling van een kind, omdat dit jou de pure vrijheid geeft om jouw eigen nieuwsgierigheid te volgen: te ontdekken, te onderzoeken, te proberen en creëren.
Wat is spelen? Kinderen die zelf spelen, denken na. Ze trainen hun fantasie en motivatie. Kinderen nemen zelf de regie en bepalen wat zij doen, zonder ouderlijk toezicht. Ze nemen risico's en kleuren buiten de lijntjes. Spelen is het natuurlijke medicijn tegen verveling. De kinderen van nu krijgen allemaal kunstmatige zoethoudertjes: van videogames, zoals Minecraft tot een mobiel apparaat van hun ouders. Maar als alles voorgekookt wordt, ontwikkelen we dan dan nog wel onze eigen nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht? Juist verveling zou weleens de grootste bron van creativiteit kunnen zijn. Zo schrijft psycholoog Peter Gray, een van de belangrijkste denkers over spelen onder kinderen, in zijn essay in het online magazine Aeon het volgende: "creativiteit kun je niet onderwijzen, je kunt haar alleen laten opbloeien." Waarom verdwijnen speelplekken dan als deze zo belangrijk zijn? Persoonlijk denk ik dat de Gemeente Breda een speelplek onderhouden te veel geld of tijd vindt kosten. Om een bevestiging te krijgen op mijn vraag heb een email naar de Gemeente Breda gestuurd, maar die hebben mij hierop geen antwoord gegeven.
"Creativiteit kun je niet onderwijzen, je kunt haar alleen laten opbloeien." - psycholoog Peter Gray
Figuur 17 - 22
O NT W E R P M E T H O D I E K & R E S U L T A T E N
Op basis van tools & co-thinking
VERZAMELEN
Potentiële
uitdaging
Creteria
Informatie verzamelen + scannen
Evalueren
ONDERZOEK
INLEVEN
TESTEN
Vraagstelling opzetten
Vraagstelling verscherpen
+
Stakeholders kiezen
Potentiële
ideeën uitwerken
GEEN AANNAMES!
Verdiepen in
de gebruiker
Perspectief v.d. gebruiker
Empathie
Gelegenheid om aan te passen
Haalbaarheid
Verlangen
Waarde
Brainstorm
Aanpassen
Testen
Falen
Ideate +
tools bedenken
Toelichting
In de afgelopen jaren heb ik mijn eigen werkmethode gecreëerd, die ontstaan is uit mijn opgedane ervaringen. Hierin speelt participatie een steeds grotere rol. Ik vind betrokkenheid, vertrouwen en de zichtbare identiteit steeds belangrijker worden in mijn gehele proces. Voor mijn afstudeerproject heb ik daarom ervoor gekozen om zelf, naar mijn hand een afgekaderd co-creatieproces op te zetten. De focus ligt dus op de verlangens van de kinderen.
Mijn keuze om aan de slag te gaan met een co-creatieproces is, omdat ik tijdens mijn beroepsoriëntatie heb gemerkt dat ik op deze manier nog persoonlijker een proces kan starten. Als ontwerpster in een co-creërend proces ben ik namelijk de verbindende schakel.
Ik merk dat ik veel kracht en energie uit dit proces haal, maar ik merk dat ik anderen hiermee ook inspireer. Zo zegt Ernst 'Je kunt zo'n co-creërend proces aansturen, of je kunt het niet. Bij jou gaat het heel natuurlijk, maar het is niet voor iedereen weggelegd.'
Om het co-creatie proces opgang te brengen heb ik ervoor gekozen om met bestaande en zelfbedachte tools te werken die heb ik gebasseerd op het boek Situated Design Methods. Dit boek is geschreven door de betrokkkenheid en ervaringen van experts met verschillende disciplines. Van socioloog, influencer tot IT'er en architect. Dit vind ik heel erg fijn, want op deze manier heb ik de mogelijkheid gekregen om naar een divers aantal perspectieven van werken te kijken en inspiratie op te halen.
Persoonlijk vind ik dat de rol van een ontwerpster veel meer dan vakmanschap is, dat wordt in dit boek ook bevestigd. De rol van een ontwerpmethode wordt steeds belangrijker voor een ontwerper: het wordt bij mij ingezet als een belangrijke bron en reflectieve analyse.
Vanuit de informatie die ik vergaard heb, ben ik aan de slag gegaan met het ontwikkelen van tools die inspelen op de behoeftes en verlangens van het kind. Hier ben ik keer op keer gaan reflecteren met de kinderen om zo de juiste vervolgstappen te nemen. Naar mijn mening sluiten de aanpaken de methodiek die gebruik in mijn project perfect aan op mijn positionering.
"Wat verlang ik" - tool
Snelle schets waarmee ik tools bedenk
Buurtkinderen visualiseren verlangens.
KBS de Weerijs heeft mij toestemming gegeven om het beeldmateriaal te publiceren.
Klaspbrengst
WIjkopbrengst
Toelichting buurtkinderen
Om achter de leeftijdsdoelgroep te komen ben ik de wijk in gegaan. Hier kom ik 7 kinderen met de leeftijd 6-8 jaar tegen. Ik vraag mezelf af hoe kinderen op onverwachtse acties reageren. Wat zou er gebeuren als ik buurtkinderen een vraag stel, een stuk papier en stiften geef? Vinden zij dit leuk? Deze tool is een bestaande tool uit Situated Design Methods die ik eigen invulling heb gegeven.
Observatie buurtkinderen
De buurtkinderen zijn super nieuwsgierig en het valt mij op dat ze heel graag iets willen bijdragen. Na het vragen wat de kinderen missen in hun woonwijk, beginnen ze direct te tekenen. Het valt mij op dat er van alles uitkomt, maar het heeft vaak ook met spelen te maken: een moestuin, skatebaan, zwembad, speeltuin en kinderboerderij.
Informeren
Ik vraag aan de kinderen wat ze hebben getekend, en belangrijker nog waarom. Het tekenen gaat goed, maar ik merk dat de kinderen het lastig vinden om aan te geven waarom zij bijvoorbeeld een skatebaan willen. Ook zijn er moeders aanwezig die zich met de kinderen bemoeien, waardoor het lastig blijft voor de kinderen om zich op hun eigen ideeën te focussen. Rutger Bregman geef ik dus geen gelijk in zijn artikel: de ouders van nu bepalen alles voor hun kinderen, en de kinderen van nu worden door hun ouders beziggehouden.
Conclusie
Ik merk dat ik het ontzettend leuk vind om met kinderen samen te werken, maar de beïnvloedingen van ouders is niet waar ik naar opzoek ben. Ik besluit contact te leggen met KBS de Weerijs en zo kom ik contact met een groep 7 klas, waarbij ik deze sessie herhaal.
"Wat zou er gebeuren als ik kinderen een stuk papier en wat pennen geef?"
Toelichting groep 7 KBS De Weerijs
Ik heb aan een groep 7 klas (leeftijd 10-12 jaar) van ongeveer 15 kinderen gevraagd waar zij naar verlangen in hun woonwijk. De kinderen zijn zelf woonachtig in de omgeving van het Seeligkwartier. Bij hun was bekend dat ik langskwam, maar niet wat ze gingen doen. Tijdens de observatie heb ik dezelfde vragen gebruikt.
Observatie groep 7 KBS De Weerijs
De basisschoolkinderen zijn net zo enthousiast als de kinderen uit de woonwijk. En opnieuw komt er van alles uit: een chillplek, voetbalveld, een plek waar de kinderen kunnen klimmen of eten kunnen verbouwen.
Informeren
Als ik doorvraag aan de basisschoolkinderen wat zij hebben getekend weten ze dit helder te formuleren. Ze kunnen goed onderbouwen waarom zij deze ideeën in de terug willen zien in de wijk. Op dit moment besef ik dat dit voor mij ideale doelgroep is om mee aan de slag te gaan.
Conclusie en reflectie
De kinderen uit groep 7 zijn voor mij de ideale doelgroep. Ze zijn niet te jong of oud. Ook leer ik door deze twee ervaringen dat ik eigenlijk niet te veel nodig heb om de juiste tool te ontwikkelen: less is more! Hoe minder er nodig is, hoe beter de kinderen de kaders begrijpen. Als vervolgstap wil ik een tool ontwikkelen waardoor ik beter grip krijg op de behoeftes krijg die uit de tekeningen zijn ontstaan.
"Inzicht in behoefte" - tool
Schets voor de tool
Het dialoog tijdens de uitvoering
"Hoe beïnvloeden thema's de voorkeuren van kinderen?"
Opbrengst per thema: duidelijk is er het verlangen naar een speelplek
Toelichting voorkeurspel
Het voorkeursspel wordt gespeeld in groepjes van 4 personen door groep 7 van KBS de Weerijs. Het spel heb ik zelf bedacht en is gebaseerd op de behoeften van de kinderen die in de vorige sessie zijn ontstaan. Zo zijn er 9 onderwerpen ontstaan: vrije keuze, groen, spelen, relaxen, dieren, sporten, water, eten & drinken en plezier. Elk onderwerp moet minimaal een keer worden behandeld. Dit gebeurd door een kaartje met de illustratie in te zetten op het spelbord. Om het onderzoek voor mezelf te kaderen, wil ik de uikomsten hiervan later terugbrengen naar een onderwerp waaraan we verder werken. Voordat zij het spel spelen was ik heel benieuwd naar welke invloed vooraf bepaalde thema's op de voorkeuren van kinderen hebben.
Observatie tijdens het spelen van het voorkeurspel
De kinderen uit groep 7 zijn enthousiast als zij het spel gaan spelen. Ik vind het heel interessant om te zien hoe zij met elkaar het dialoog aangaan over het thema. Sommige onderwerpen krijgen meer aandacht, zoals het spelen en sporten. Ik zie dat de thema's niet zo zeer de voorkeuren, maar ze bieden juist leidraad in het gesprek.
Informeren
Als ik doorvraag aan een groepje wat zij het leukste thema vinden wordt er met vol enthousiasme gesproken over een klimbos. Een ander team geeft aan dat zij graag een speeltuin willen, maar niet zo'n saaie. Ik besluit om met iedereen bij elkaar te gaan zitten om zo klassikaal een discussie te starten. Ik laat iedereen aan het woord. Door op deze manier het gesprek voort te zetten kom ik erachter dat de kinderen een grote wens delen: ze willen heel graag een speelplek. Als ik dit aan het einde nog een keer bevestigend vraag aan de kinderen zie ik ze glunderen.
Conclusie en reflectie
Tijdens deze sessie leer ik dat het voorkeursspel een fijne methode is om mijn onderzoek te verkleinen en de focus naar een onderwerp toe te trekken. Door gezamenlijk een gesprek aan te gaan kom ik dichterbij de essentie van mijn onderzoek. Als vervolgstap wil ik een tekentool ontwikkelen waarmee wij dichterbij de essentie van "het spelen" gaan komen. Ik zou mezelf willen uitdagen om met de kinderen op een ruimtelijke benadering hiermee aan de slag te gaan.
"Bouw jouw droom"- tool
Handje helpen
De opbrengst bevestigt nogmaals dat er behoefte is aan een speelplek
Toelichting "bouw jouw droom" - tool
Twee grote tassen vol wc-rollen, scharen, stofjes, plakband, lijm, knopen, (gekleurd) papier en stiften. Ik kan het zo gek niet bedenken. In groepen van 4 personen wordt er door groep 7 van KBS de Weerijs druk gebouwd. De enige voorwaarde die ik de kinderen heb meegeven is dat hetgeen wat ze samen maken hun droom speelplek moet vertegenwoordigen. Deze tool is een bestaande tool uit Situated Design Methods die ik eigen invulling heb gegeven.
Observatie tijdens het maken van de ruimte
Ik zie dat de kinderen in hun element zijn: ze genieten van het knippen, plakken en discussiëren over welke elementen waar moet komen. Ze zijn druk met hun creatieve bezigheid, waarbij zij zelf de regie innemen. Het creatieve brein komt tot leven. Het valt mij op dat er veel verstopplekken, klimbossen, parcours en schommels ontstaan. Nou, Peter Grey, het creatieve brein waar je het over hebt, heb ik op deze manier geactiveerd!
Informeren
Als ik doorvraag aan een groepje waarom zij bijvoorbeeld een verstopplek willen geven zij aan: "Dit is geen normale verstopplek hoor. Wij moeten de spullen ook kunnen verplaatsen." Waarop ik weer vraag: "Lijkt het dan een beetje op apenkooien?" Er wordt volmondig geantwoord: "JA!" Dit doe ik bij alle groepjes. Ik laat de kinderen ook elkaars ideeën zien om tot een kern voor de speelplek te komen. Jasmine vraagt: "Juf, mogen we nog een keer tekenen om de rest van onze ideeën te laten zien?"
Conclusie en reflectie
Tijdens deze sessie leer ik dat een ruimtelijke manier van werken voor hele verassende uitwerkingen kan zorgen: wie verzint er om een schommel te maken van een ijsstokjes? Of een een boomhutglijbaan? Het ging er mij met deze tool niet om of kinderen zozeer met verhoudingen kunnen werken, maar of zij hun creativiteit kunnen terugvinden in hetgeen wat ze maken. In dat opzicht is de tool goed geslaagd. Als vervolgstap wil ik alle ideeën nogmaals samenbrengen en daar vervolgens gedetailleerd over brainstormen om zo tot een helder concept te komen.
"Wat gebeurt er als ik het maakproces ruimtelijk aanpak met kinderen?"
"Brainstorm visualisatie" -tool
Opbrengst ideeën na de gezamenlijke brainstorm
De gezamenlijke brainstorm
Jasmine geeft een toelichting op haar parcours
De gezamenlijke opbrengst met de brainstorm.
Toelichting "brainstorm visualisatie" - tool
In de vorige sessie hebben kinderen aangegeven dat ze graag willen tekenen, daaraan heb ik een brainstormsessie gekoppeld. Ik heb ervoor gekozen om met een gezamenlijke brainstormsessie te starten om tot 2 heldere concepten te komen. Daarna heb ik de kinderen de ruimte gegeven om een van de ideeën verder uit te werken. De tool is een bestaande uit Situated Design Methods waaraan ik een eigen aanvulling heb gegeven. Hier hebben in totaal 10 kinderen uit de groep 7 klas aan meegewerkt.
Observatie tijdens het maken van de ruimte
Tijdens de gezamenlijke brainstormsessie wordt er gediscussieerd. Ik zie dat Jasmine uit zichzelf de leiding neemt om het proces aan te sturen. Dit laat ik gebeuren, omdat ik zie dat de andere kinderen daaraan behoefte hebben. Er ontstaan vrij snel twee mogelijke concepten: een doolhof en parcours. Gedurende de sessies is het mij opgevallen dat de kinderen steeds vrijer zijn gaan nadenken over de mogelijke uitwerkingen. Het valt mij op dat tijdens de zelfstandige uitwerking de meeste kinderen zich focussen op een parcours, omdat ze het idee van doolhof alweer zijn vergeten.
"Wat gebeurt er als ik kinderen gezamenlijk laat nadenken over mogelijke concepten ?"
Informeren
Als ik doorvraag tijdens de gezamenlijke brainstormsessie over de materialiteit en functie van het doolhof en parcours merk ik dat de kinderen het lastig vinden om daarover na te denken. Ik probeer ze daarbij het helpen door vragen te stellen zoals "Hoe moet het aanvoelen?" " Vind je het leuk om er doorheen te kruipen?"
Conclusie en reflectie
Tijdens deze sessie leer ik dat een het ontzettend fijn is om gezamenlijk te starten om zo concrete richtlijnen voor de ideeën te vormen, waaraan de kinderen zelfstandig verder kunnen werken. Ik heb gemerkt goed werkt. Het heeft geleidt tot twee heldere ideeconcepten die inspelen op de behoeften van de kinderen: een doolhof en parcours. Als vervolgstap wil ik een gesprek met Douwe aangaan om te kijken waar voor mij kansen liggen bij zowel het doolhof, als het parcours.
Gesprek met Douwe Boonstra
Tijdens mijn expertisegesprek met Douwe hebben wij mijn gehele proces uitgebreid doorsproken. Hier kom ik tot de volgende ontdekking: een parcours is de hedendaagse variant van een doolhof. In de zin dat het gebruikt wordt door in dit geval, kinderen. Het bestaat uit verschillende onderdelen, hoogtes, en je kunt er zelfs letterlijk in kunnen verdwalen.
Ik kom tot de conclusie gekomen dat een doolhof iets passiefs heeft, doordat je erin loopt en zoekt naar de uitgang. Maar verder gebeurt er niet zoveel. Een parcours lijkt daarentegen veel meer op een speeltuin, doordat ik spel, activiteit en lenigheid kan combineren. Ook doe je het parcours samen. Dit is een thema die ik in mijn gehele proces heel erg belangrijk vind. Zo sluit het samen doen mooi aan, maar het past ook heel erg mooi bij mijn ambitie aan!
Overige beeldexperimenten waar ik niet dieper op inga, omdat ze te ver af van mijn onderzoek staan.
D O O L H O F O F P A R C O U R S ?
Conclusies uit gedane onderzoek
De start van mijn onderzoek ging vlot. Ik heb ontzettend veel informatie, kennis en contacten ingewonnen. Ook ontstond er gedurende het proces een band met de buurtbewoners en kinderen uit het gebied. Persoonlijk vind ik dat ik best wel veel lef heb getoond in de manier van onderzoek doen, ondanks de rare tijd waarin we nu leven. Ernst en mijn medestudenten zeggen dat ik van nature een expert in co-creatie ben, dit is een prachtig compliment! Ik vind dat er een prachtig onderzoek is ontstaan. Dit is gekomen door de combinatie van het "doe-onderzoek" vanuit mijn beroepsoriëntatie, stakeholders en mezelf. Daarnaast heb ik ook online, bron, inspiratie en beeldend onderzoek gedaan. Ik ben ontzettend trots op het brede unieke onderzoek wat ik heb mogen doen, en ik had dit voor geen goud willen missen.
Conclusie onderzoeks- en ontwerpvragen
Het opstellen van mijn onderzoeks- en ontwerpvragen is iets wat ik lastig vind. Als ik daar naar terugkijk dan zijn er wel wat veranderingen geweest. Zo was mijn onderzoeksvraag in eerste instantie gefocust op de historie van het gebied. Nadat ik opnieuw ben gaan kijken naar mijn bevindingen en fascinaties. Door deze op een rijtje te zetten kwam de nadruk op de behoeften van kinderen, informeren, maar ook op bewustwording te liggen. Dit sluit ook weer mooi aan op mijn positionering.
Mijn ontwerpvragen waren wat lastiger om te kunnen beantwoorden. Door eigen tools te ontwikkelen en het brede onderzoek wat ik gedaan, ben ik tot een concreet concept/plan gekomen die ik de komende tijd verder wil uitwerken tot een concreet ontwerp. Ik vind dat ik heel goed mijn best heb gedaan om mijn stakeholders direct in mijn proces te betrekken, zowel tijdens mijn stageperiode als afstudeerperiode. Door de grote betrokkenheid heb ik veel informatie kunnen inwinnen, maar ook ontzettend veel geleerd in mijn gehele onderzoek.
Conclusie concept: mogelijke uitwerking en aanpak
Mijn ontwerpidee is uit een natuurlijk proces tot stand gekomen met de kinderen uit groep 7 van KBS de Weerijs. Door tools op mijn stakeholders aan te passen is geleidelijk het idee voor een speelse installatieachtige belevenis onstaan, die aandacht creëert voor de kinderen uit de wijk. De focus ligt hierbij op een parcours die ik op een of meerdere plekken in de wijk wil verspreiden. Ik wil de komende tijd kijken welke mogelijkheden er zijn met zelf stukken ontwerpen of met kant- en klare mades te werk gaan. Hiervan heb ik al wat referenties die zichbaar waren bij mijn vooronderzoek. Ook wil aan de hand van een tool het programma van eisen door de kinderen laten opstellen. Hiermee onstaat de mogelijkheid om mijn ontwerp te voeden met overwachtse aanbevelingen en ideeën van de kinderen. Tot slot zou het leuk vinden als Openkaart, de gemeente Breda ook deelnemen aan het parcours met de kinderen.
Plannenmakers prikkelen
Naast het feit dat ik dit onderzoeksverslag schrijf hebben Openkaart en de gemeente Breda ook toegang tot mijn verslag, omdat zij mijn onderzoek willen opnemen in hun onderzoek. Zij gaven aan dat mijn onderzoek een uniek perspectief heeft. Dit is dan ook de rede dat ik mijn onderzoeksverslag online heb staan.
Expositie
Er gaat nog veel gebeuren in mijn proces, maar ik heb ook al ideeën over hoe mijn (online) expositie eruit gaat zien. Online zal een video aanwezig zijn waarbij de kinderen het parcours spelen. Daarbij wil ik ook uitkomsten toevoegen van het proces toevoegen. In de Teruggave heb ik als verassing een ruimte gekregen waar ik op Open Monumentendag mijn werk mag presenteren.
